Người bị tâm thần phải có người đại diện khi tham gia vào quy trình tố tụng tại Tòa án. Khi đại diện cho người bị tâm thần cần lưu ý một số thủ tục liên quan để tránh bị Tòa án đình chỉ vụ án. Nhằm giúp quý độc giả có cái nhìn rõ nét hơn, chúng tôi xin giải đáp các thắc mắc dưới bài viết này.
Khi nào bị xem là người bị tâm thần theo quy định của pháp luật
Căn cứ theo quy định tại điều 22 Bộ luật Dân sự 2015, một người bị xem là tâm thần khi Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần theo yêu cầu của các bên liên quan. Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.
Điều kiện làm người giám hộ cho người bị tâm thần
Căn cứ theo Điều 49 Bộ luật dân sự 2015, điều kiện làm người giám hộ cho người bị tâm thần bao gồm các yếu tố sau:
- Năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Tư cách đạo đức tốt và các
- Đảm bảo các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
- Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự
- Không phải là người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác.
- Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.
Theo quy định tại Điều 53 Bộ luật dân sự 2015, đối với người tâm thần, trường hợp không có người giám hộ thì những người sau đây sẽ trở thành người giám hộ đương nhiên của họ, cụ thể:
- Nếu vợ là người mất năng lực hành vi dân sự thì chồng là người giám hộ và ngược lại
- Nếu cả cha và mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự hoặc một người mất năng lực hành vi dân sự, còn người kia không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con cả là người giám hộ
- Nếu người con cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì người con tiếp theo có đủ điều kiện làm người giám hộ là người giám hộ.
- Trường hợp người thành niên mất năng lực hành vi dân sự chưa có vợ, chồng, con hoặc có mà vợ, chồng, con đều không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì cha, mẹ là người giám hộ.
Đối với trường hợp một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, theo quy định tại Điều 24 Bộ luật dân sự 2015 thì Tòa án quyết định người đại diện theo pháp luật và phạm vi đại diện. Việc xác lập, thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người bị Tòa án tuyên bố hạn chế năng lực hành vi dân sự phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật.
Như vậy, trong vụ án ly hôn, khi chồng bị tâm thần thì vợ có thể làm đơn xin ly hôn đơn phương và làm thủ tục yêu cầu tòa tuyên bố chồng bị mất năng lực hành vi dân sự đồng thời trở thành người giám hộ đương nhiên của chồng và sẽ tham gia vụ ly hôn với cả hai tư cách nguyên đơn và đại diện bị đơn.
Đối với các tranh chấp trong lĩnh vực đất đai, khi đại diện cho người bị tâm thần mua bán đất, chuyển nhượng quyền sử dụng, bồi thường đất đai, thực hiện các giao dịch trước tiên phải thực hiện tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.
Thủ tục đại diện cho người khởi kiện tại Tòa án do bị tâm thần
Thủ tục yêu cầu tuyên bố một người bị mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự
Căn cứ theo các quy định tại chương XXIV Bộ luật tố tụng dân sự 2015, thủ tục này được quy định như sau:
Bước 1: Nộp đơn yêu cầu đến Tòa án kèm theo chứng cứ:
- Giấy xác nhận của cơ sở y tế tại địa phương, giấy khám chữa bệnh về tâm thần, kết quả giám định.
- Chứng cứ để chứng minh người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự nghiện ma túy hoặc nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia
Bước 2: Chuẩn bị xét đơn yêu cầu
- Tòa án có thể trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự
- Tòa án có thể trưng cầu giám định sức khỏe, bệnh tật của người bị yêu cầu tuyên bố bị hạn chế năng lực hành vi dân sự
- Khi nhận được kết luận giám định, Tòa án ra quyết định mở phiên họp để xét đơn yêu cầu.
Bước 2: Tòa án mở phiên tòa xét đơn yêu cầu
- Trường hợp chấp nhận đơn yêu cầu thì Tòa án ra quyết định tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự
- Khi người bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự không còn ở trong tình trạng đã bị tuyên bố thì có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố
- Khi quyết định tuyên bố một người hạn chế năng lực hành vi dân sự thì phải quyết định người đại diện theo pháp luật và phạm vi đại diện
- Trường hợp Tòa án chấp nhận yêu cầu hủy bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự thì Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố.
Như vậy người đại diện của người bị tâm thần sẽ tham gia khởi kiện tại Tòa án sau khi quyết định của Tòa án tuyên bố người đó bị mất năng lực hành vi dân sự được thi hành.
Tuy nhiên cần lưu ý đối với trường hợp đương sự có dấu hiệu tâm thần nhưng người thân của họ không có yêu cầu tuyên bố người đó bị mất năng lực hành vi dân sự thì giải quyết theo theo mục 6 phần IV của Giải đáp thắc mắc số 01/2017/GĐ-TANDTC ngày 07/4/2017 của Tòa án nhân dân tối cao như sau:
- Khi có chủ thể cho rằng một người là đương sự trong vụ án mất năng lực hành vi dân sự thì Tòa án phải giải thích để họ thực hiện quyền yêu cầu tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự
- Trường hợp họ có yêu cầu và Tòa án giải quyết yêu cầu này thì Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự
- Trường hợp họ không yêu cầu thì Tòa án giải quyết vụ án dân sự theo thủ tục chung
Thủ tục đăng ký giám hộ cho người bị tâm thần
Căn cứ theo Điều 20 Luật hộ tịch 2014, đăng ký giám hộ cho người tâm thần được quy định như sau:
Đối với trường hợp đăng ký giám hộ cử:
- Nộp tờ khai đăng ký giám hộ và văn bản cử người giám hộ cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
- Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, nếu thấy đủ điều kiện thì công chức tư pháp – hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch và cùng người đi đăng ký giám hộ ký vào Sổ hộ tịch, báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Đối với trường hợp đăng ký giám hộ đương nhiên:
- Nộp tờ khai đăng ký giám hộ và giấy tờ chứng minh điều kiện giám hộ đương nhiên cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
- Trường hợp có nhiều người cùng đủ điều kiện làm giám hộ đương nhiên thì nộp thêm văn bản thỏa thuận về việc cử một người làm giám hộ đương nhiên.
- Trình tự đăng ký giám hộ đương nhiên được thực hiện như đăng ký giám hộ cử nêu trên.
Đối với trường hợp một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, căn cứ theo Điều 88 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì khi tiến hành tố tụng dân sự, nếu có đương sự là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà không có người đại diện thì Tòa án chỉ định người đại diện để tham gia tố tụng.
Trên đây là một số lưu ý về thủ tục đại diện cho người bị tâm thần khởi kiện. Nếu quý khách hàng có nhu cầu cần được tư vấn pháp lý, xin vui lòng liên hệ hotline bên dưới để được Luật Sư giải đáp chi tiết. Xin cảm ơn !
Có thể bạn quan tâm
Bài viết nói về: Thủ tục đại diện cho người khởi kiện tại Tòa án do bị tâm thần
Nguồn trích dẫn từ:Luật Long Phan PMT
Tác giả:Vũ Viết Năng
May 03, 2020 at 07:00AM
0 nhận xét
Đăng nhận xét